1e dag OCN zit erop: Opening congres biedt bezinning!

De eerste dag van de OCN 2008 (Online Conferentie Nederland) zit er op. Na een dag lang verhalen aanhoren (en zelf mee discussiëren) is wel duidelijk dat er in de bibliotheek- en informatiesector een hoop gebeurt. Het centrale thema is Life Long Learning maar zoals tijdens ieder congres wordt dit onderwerp vrij breed ingevuld.

De OCN is hét tweejaarlijkse congres voor iedereen die werkzaam is in de bibliotheek- en informatiesector. En dat dit een heel brede sector is, blijkt uit de vele functiebenamingen, praktijkvoorbeelden en theoretische discussies.

De eerste OCN dateert van 1986 en is ontstaan naar voorbeeld van de grote Online Information Conference die ieder jaar in december in London wordt gehouden.
Onlangs het feit dat informatie hot is en er veel vraag is naar informatiespecialisten (of is het toch informatieprofessionals?) zijn er maar weinig mensen naar de Rai in Amsterdam gekomen. Normaal gesproken moet de OCN zo’n 1500 bezoekers trekken maar volgens enkele standhouders zijn het er beduidend minder. En dat blijkt ook wel tijdens de plenaire openingssessie in de grote zaal en de 6 deeltracks die na de lunch worden georganiseerd.

Tijdens zijn openingsverhaal staat Jan van er Starre kort stil bij het overlijden van Johan van Halm. Hij was in 1986 betrokken bij de eerste OCN en sinds jaar en dag bekend als organisator van verschillende, met name, internationale bijeenkomsten voor informatiespecialisten (lees ook mijn blog-item over Johan van vorige week).

In een vlot tempo passeren 7 sprekers de revue die in 5 minuten tijd hun visie mogen geven op Life Long Learning. Duidelijk wordt dat er veel is veranderd sinds de komst van World wide web (what’s new?) en dat het nog wel eventjes zo doorgaat. De speaker wisselt de spreekbeurtjes af met leuke quizvragen aan het publiek en enkele YouTube-filmpjes die iedere bibliothecaris en informatiespecialist eigenlijk zou moeten kennen (namelijk: 'A Vision of Students Today' -niet de OCN-versie maar het origineel- en 'Did You Know 2.0' -persoonlijk vind ik dit filmpje zeer confronterend-). Ze zetten je aan het denken over de informatiemaatschappij, studeren, mediawijsheid etc. Nog interessanter is de rol die de informatieprofessional daarin zou kunnen spelen. Helaas komt dit te weinig uit de verf tijdens de plenaire sessie. Op dus naar de deeltracks die na de lunch worden aangeboden.

Zoals altijd is het na de lunch kiezen tussen de diverse tracks met daarin interessante lezingen van vakgenoten. Een speciale track over opleidingen noodzaakt mij (met plezier overigens) om te gaan luisteren naar de verhalen van Josje Calff (UB Leiden), Laval Hunsucker (Universiteit van Amsterdam) en Willy van der Kwaak (IDM Den Haag, namens Landelijk Overleg IDM-Opleidingen).

Josje Calff presenteert een overzicht van de veelheid aan functiebenamingen (en daarmee ook de onduidelijkheid inzake een scherp beroep) én een vergelijking van verschillende Westerse landen hoe het onderwijs tot informatieprofessional is geregeld. Verder maakt zij onderscheid tussen dedicated bibliotheken en not dedicated libraries. Binnen de eerste categorie vallen volgens Josje die bibliotheken die bibliotheek- en informatiedienstverlening als core business hebben (zoals wetenschappelijke bibliotheken, openbare bibliotheken en schoolmediatheken). Tot de tweede groep behoren volgens haar de bibliotheken die onderdeel zijn van een organisatie die andere activiteiten als kerntaak hebben (maw: alle bedrijven/organisaties die over een bibliotheek of informatiecentrum beschikken).

Belangrijkste constatering van haar: Nederland is één van de weinige landen waar er een groot aanbod bestaat aan Mbo- en Hbo-opleidingen (Bachelorniveau) en veel te weinig Master- en PhD-opleidingen voor mensen die geïnteresseerd zijn in het bibliotheek- en informatievak. Zij pleit voor meer opleidingen op wetenschappelijk nniveau en dan bij voorkeur in modulaire en/of duale vorm. Joosje stelt de dagopleidingen op Hbo-niveau gerust: de lage instroom is niet de schuld van de opleidingen. Het beroep van informatieprofessional is iets dat je op latere leeftijd kiest. Overigens is zij van mening dat de bibliotheeksector wel een imagoprobleem heeft.

Laval Hunsucker presenteert een grote hoeveelheid aan uitspraken van nationale en international coryfeeën uit het vak die in de vakliteratuur iets geroepen hebben over het bestaansrecht van bibliotheken (en dus ook bibliotheekopleidingen). De conclusie is wel duidelijk volgens de spreker: de bibliotheek heeft geen toekomst meer in de huidige informatiesamenleving. Er is wel ruimte voor hele specialistische informatieprofessionals die zich richten op een specifiek vakgebied. Maar de zaal vraagt zich al snel af of Nederland daar niet te klein voor is.

Willy van der Kwaak geeft een kijkje in het onderwijsprogramma en de activiteiten van de 5 IDM-opleidingen die Nederland nog telt (Den Haag, Amsterdam, Deventer, Groningen en Breda, deze laatste overigens alleen als minor). Willy roept tot meer samenwerking tussen opleidingen en werkveld om scholieren ite interesseren voor de IDM-opleiding. De Taskforce Arbeidsmarktcommunicatie Informatiespecialisten (TACIS) is de eerste aanzet daartoe. De IDM-opleidingen op zowel Mbo- als Hbo-niveau denken met een aantal vertegenwoordigers uit het werkveld over een campagne om meer instroom te genereren voor de IDM-opleidingen.

Terugdenken aan de eerste dag moet ik toch vooral constateren:

• dat het vakgebied, zolang ik al mee loop, zich in een crisis bevindt (en daarover veel discussieert);
• de ontwikkelingen razendsnel gaan;
• we te weinig experimenteren met de nieuwe mogelijkheden;
• we jongeren en ouderen meer moeten interesseren voor een opleiding op ons vakgebied;
• en we wellicht meer masters zouden moeten creëren.

Maar over dit laatste wil ik nog wel een nachtje slapen. Want hoewel ik het eens ben met Josje Calff is de vraag om er markt is voor meer masters in Nederland op het gebied van bibliotheek- en informatiemanagement.

Take Care
Kees